In de kern behoort talentontwikkeling in het amateurvoetbal altijd ten dienste van het kind te staan. In de jeugd moet het doel vooral zijn om kinderen te helpen zichzelf te worden en hen te begeleiden bij het nastreven van hun dromen en drijfveren. Talentontwikkeling is in die zin geen systeem of meetlat, maar een pedagogische opdracht: kinderen ondersteunen in hun zoektocht naar wie ze zijn en willen worden. Soms betekent dat: profvoetballer. En soms betekent dat (ook): zelfvertrouwen opdoen, betekenisvolle relaties aangaan of leren doorzetten. Bij talentontwikkeling gaat het er om dat een speler zich volledig kan ontwikkelen ten opzichte van zijn of haar potentie.

Wat is talent eigenlijk?

Talent is de potentie of het vermogen van iemand om in de toekomst heel goed te kunnen presteren in een bepaalde activiteit, zoals voetbal. Iemand is geen talent, maar heeft talent of ontwikkelpotentieel. Vroeger dacht men dat talent vooral aangeboren was. Later kwam de overtuiging dat juist iemands omgeving, zoals sociaaleconomische achtergrond, cultuur en thuissituatie, het belangrijkste waren om topprestaties te kunnen leveren. Vervolgens zou je nog vooral veel moeten trainen om ook daadwerkelijk een topvoetballer te worden. Tegenwoordig zijn we het erover eens dat het niet alléén om aangeboren vaardigheden of goede omgevingsvariabelen draait, maar om de combinatie. Zo is ‘goed trainen’ een mooi voorbeeld van iets dat alleen lukt als je over de vaardigheden beschikt, maar waarvoor óók de omgevingsvariabelen (een gekwalificeerde trainer met kennis van techniek, tactiek, blessurepreventie en pedagogiek en daarnaast een prettige thuissituatie, bijvoorbeeld) in orde moeten zijn.

Individueel traject

Talentontwikkeling gebeurt stap voor stap, want de ontwikkeling van een speler verloopt grillig. Je kunt geen meetlat langs de vaardigheden van een speler leggen, een lijn trekken en dan automatisch op een hoger punt uitkomen. Het eindniveau van een speler is, zeker op jonge leeftijd, onmogelijk te voorspellen. De ene speler kan sneller vooruit dan de ander, of het nou vanwege fysieke redenen (denk bijvoorbeeld aan talentvolle spelers die door een groeiachterstand of het geboortemaandeffect tijdelijk minder opvallen dan oudere, sterkere, of snellere spelers) of sociaal-emotionele redenen (onzekerheid in de puberteit, een scheiding van de ouders, etc.) is. Daarom is het essentieel om oog te hebben voor het individuele ontwikkeltraject. Het uitgangspunt voor talentontwikkeling vanuit de KNVB is: zo breed, zo lang en zo goed als mogelijk. Deze benadering bevordert inclusiviteit, stimuleert langdurige betrokkenheid, zet in op kwaliteit en vertrekt vanuit plezier. Elke speler krijgt de kans om zijn of haar talenten te ontdekken, ongeacht het initiële prestatieniveau.

Jeugdplan Nederland

Nederland kent een aantal lagen in het jeugdvoetbal. Het amateurvoetbal, voetbalopleidingen van BVO’s en nationale jeugdteams. In alle drie de sectoren is er sprake van talentontwikkeling. Een vierde laag zou je Jeugdplan Nederland (JPN) kunnen noemen. Die is specifiek voor meiden ingericht. 

Hoewel onze visie op talentontwikkeling voor jongens hetzelfde is als voor meiden, maken we in de uitvoering onderscheid om de ontwikkeling van meiden zo optimaal mogelijk te laten verlopen. Waar het jongensvoetbal namelijk al een duidelijke piramide kent, is de wereld van het meidenvoetbal nog volop in ontwikkeling. Daarbij geldt dat voor talentvolle meiden gemengd voetbal wordt aangemoedigd. In die wereld kent het meidentraject van JPN een onderscheidende rol in de leeftijdsfase O12 – O15.