AANLEIDING: EEN NIEUWE INCLUSIEVE NORM

We gaan niet alleen voor meer voetballende leden, maar ook voor meer vrouwelijke trainers, scheidsrechters en bestuursleden. In verhouding met het groeiend aantal vrouwelijk voetballeden zien wij dat het aantal vrouwen in kaderfuncties achterblijft.

Het is goed om je te realiseren dat vrouwen drempels kunnen ervaren om actief te worden in een functie op een voetbalvereniging. Voetbalverenigingen zijn ooit opgericht door en voor mannen. Mannen zijn daardoor vanuit de voetbalgeschiedenis de norm. Gelukkig komen er steeds meer meiden en vrouwen bij. Toch vormt het huidige kaderbestand vaak nog geen afspiegeling van de diversiteit binnen de samenleving, sport en de vereniging. Dat komt mede door de organisatiecultuur van voetbal(verenigingen).

Vrouwen die wel actief zijn, voelen zich vaak een indringer in de mannelijke ruimte. Ze vallen op door het afwijken van de norm. Vrouwen hebben hierdoor het gevoel dat ze minder serieus worden genomen en dat ze zich meer moeten bewijzen dan mannelijke collega’s.

Namens de KNVB heeft Nikita Rutte onderzoek gedaan naar de drempels die vrouwen kunnen ervaren als ze als trainer/coach aan de slag (willen) gaan bij een voetbalvereniging. De KNVB deed ook aanvullend onderzoek naar drempels die vrouwen kunnen ervaren om andere functies zoals scheidsrechter of bestuurder te aanvaarden. De bevindingen van deze andere rollen lagen in het verlengde van die uit het onderzoek van Rutte.

De drempels

• Traditionele voetbalwereld = een mannenwereld
  Bijna 100% van de verenigingen in Nederland is opgericht door en voor jongens en mannen. Dit zorgt ervoor dat de voetbalwereld een door mannen gedomineerde wereld is. Gelukkig is dit steeds meer aan het veranderen. Maar een verenigingscultuur creëren waarin mannen en vrouwen zich thuis voelen in verschillende rollen en functies gaat niet vanzelf.  
• De werving wordt (on)bewust nog veel gericht op mannen 
  Bij werving hebben we vaak onbewust last van stereotype denken. Bijvoorbeeld: een man kan het beter. Of: een vrouw gaat die functie toch niet aanvaarden. Bovendien is de werving voor verschillen taken en functies binnen een voetbalvereniging vaak gericht op mannen. Tenzij het gaat om organiserende, verzorgende of ondersteunende taken. Denk bijvoorbeeld aan wassen en ranja verzorgen in de rust, of aan functies als die van de secretaris, penningmeester of binnen de activiteitencommissie.
• Er worden (on)bewust mannelijke eigenschappen toegeschreven aan bepaalde rollen
  Vrouwen herkennen zich vaak niet in wervingsteksten en -profielen. Eigenschappen en vaardigheden die gevraagd worden zijn vaker typisch mannelijk dan vrouwelijk. Denk bijvoorbeeld aan leidinggeven, resultaat-/taakgericht, daadkrachtig en zelfredzaam/zelfstandig. Eigenschappen en vaardigheden die minder vaak terugkomen zijn empathisch, zorgzaam, samenwerken, communicatief vaardig en pedagogische vaardigheden. En dat terwijl juist deze typische vrouwelijke eigenschappen bijvoorbeeld in de rol van jeugdvoetbaltrainer zeer waardevol kunnen zijn.
  
  Iets wat ook meespeelt, is dat mannen eerder geneigd zijn om te reageren op een taak/functie dan een vrouw. Dat komt doordat ze anders kunnen reageren op de gevraagde ervaring, competenties en vaardigheden. Voorbeeld: als een vereniging vijf punten belangrijk vindt, dan denkt de gemiddelde vrouw al snel: 'ik kan maar voldoen aan vier van de vijf gevraagde punten, kan ik dit wel?' Maar veel mannen die aan drie van de punten voldoen, denken eerder: 'ik kan het wel'. 
• Er is een gebrek aan rolmodellen
  Omdat vrouwen in functies als die van trainer, HO, bestuurder en scheidsrechter nauwelijks zichtbaar zijn, herkennen vrouwen zichzelf niet als mogelijke kandidaat om de functie uit te voeren. Deze vrouwen hebben lokale rolmodellen nodig. Sarina Wiegman is een mooi boegbeeld, maar voor veel vrouwen een onbereikbaar rolmodel. Er zijn weinig vrouwen die denken ‘dat kan ik ook’ of ‘dat wil ik ook’. Daarom is het van belang om lokale rolmodellen in te zetten. Zodat vrouwen kunnen zien dat ze op hun eigen niveau kunnen instappen en dat ze niet gelijk een Sarina Wiegman hoeven te zijn.
• Er is vaak weinig actieve benadering, ruimte geven is niet genoeg
  Veel verenigingen zijn van mening dat er al ruimte voor iedereen is om te reageren op een functie en dat iedereen welkom is. Daardoor doen ze niets extra's om vrouwen en meiden te werven als vrijwilliger. Maar voor het binden van meiden en vrouwen is het nodig om iets extra’s te doen en een andere aanpak te hebben. Zo willen meiden en vrouwen vaak graag eerst een opleiding volgen voordat ze in de functie als scheidsrechter, trainer, HO of bestuurder starten. Het zijn ook meer 'kudde-dieren'. Meiden zijn eerder geneigd om ergens mee te starten, of het nou om de opleiding volgen gaat of het fluiten van een wedstrijd, als ze dat samen met een andere vrouw doen. Bovendien zijn zij gevoeliger voor de mening van spelers en toeschouwers, waardoor extra begeleiding vanuit de club gewenst is om hen te behouden.

Het effect dat bovenstaande op vrouwen heeft, uit zich als volgt;

• Burden of doubt: het gevoel zich te moeten bewijzen
• Space invader: vreemde in omgeving
• Supersurveillance: gevoel onder een vergrootglas te liggen
• Leggen hoge drempels op om (eerste) stappen te zetten 
  
  Er zijn wel ontwikkelingen. De door mannen gedomineerde norm wordt de afgelopen jaren steeds meer ter discussie gesteld. Er is beweging en er wordt meer acceptatie en respect door meiden en vrouwen ervaren. Daarom is het nú tijd om samen actief te werken aan een nieuwe inclusieve norm.

DOEL: EEN NIEUWE INCLUSIEVE NORM MET MEER VROUWEN IN KADERFUNCTIES DOOR VERENIGINGEN TE HELPEN MET:

• De oorspronkelijk mannelijke norm binnen het voetbal en bij veel verenigingen te ontwikkelen naar een norm waarin de drempels voor vrouwen om een kaderfunctie te bekleden worden verlaagd of zelfs verdwijnen. Een (nieuwe) inclusieve norm neerzetten, passend bij alle leden.
• Meer vrouwen voor kaderfuncties werven.
• Meer vrouwen in kaderfuncties begeleiden, opleiden, binden en behouden.
• Vrouwen van potentiële functionaris helpen naar een rol als rolmodel waardoor zij kunnen bijdragen aan het wegnemen van drempels voor vrouwen in de toekomst.

HIER WILLEN WE SAMEN AAN WERKEN!

De komende jaren wil de KNVB verenigingen helpen om deze uitdagingen met succes aan te gaan en een inclusieve norm bij verenigingen te versterken, door duurzame ondersteuning op maat aan te bieden.

Wat houdt het stappenplan? Het programma 'Meer vrouwen in voetbal' is erop gericht om stapsgewijs te komen tot een vereniging waar ook vrouwen de ruimte krijgen en nemen om een kaderfunctie te vervullen. Het gaat om een stappenplan, met als doel verenigingen te helpen met onder andere het werven, begeleiden, opleiden en behouden van meer vrouwen in kaderfuncties.