Beleidsadviseur Yolanda Barend over de aanpak van discriminatie en racisme: ‘Voetbal is de maatschappij in het klein’

Foto: KNVB Media

Yolanda Barend is beleidsadviseur bij het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Ze is vanaf de allereerste dag betrokken bij Ons Voetbal Is Van Iedereen, het gezamenlijke programma van de overheid en de KNVB tegen racisme en discriminatie. Het doel is dat iedereen zich welkom voelt in het voetbal.

Yolanda werkt bij VWS aan thema’s als sociale veiligheid en gelijke kansen in de sport. Die focus in haar werk sluit ook aan bij haar persoonlijke interesses. “Voetbal is voor mij de belangrijkste bijzaak. Ik voetbal sinds mijn twaalfde.” Daarnaast is ze seizoenskaarthouder van Ajax. Ze beleeft het voetbal dus niet alleen van achter een bureau en weet wat er speelt op de velden en in de stadions.

Voetbal als spiegel van de samenleving

Nederland telt zo’n tien miljoen voetballiefhebbers. Daarmee brengt het voetbal mensen met de meest uiteenlopende achtergronden samen. Uitsluiting en discriminatie staan haaks op die verbindende kracht. Ook Yolanda ziet dat: “In het stadion en op het veld kom ik mensen tegen die naast voetballiefhebber in het dagelijks leven verpleegkundigen, managers en marktmedewerkers zijn. Voetbal laat eigenlijk heel goed zien hoe Nederland eruitziet.” Tegelijkertijd ziet ze binnen het voetbal ook de schaduwkanten van die samenleving terugkomen. “Voetbal is de maatschappij in het klein. Daar komen ook uitwassen voor.” Ze vervolgt: “Maar die kun je ook met elkaar aanpakken. Daarom is het zo sterk dat we dit programma draaien.”

Het draagvlak voor de aanpak reikt daarnaast verder dan Den Haag en Zeist. Uit onderzoek blijkt dat bijna alle voetballiefhebbers tegen racisme en discriminatie zijn. Driekwart vindt het normaal om iemand hierop aan te spreken, maar in de praktijk gebeurt dat nog lang niet altijd. Minder dan de helft grijpt daadwerkelijk in. Mede daarom werd afgelopen seizoen de campagne Discriminatie = Kansloos gelanceerd. Clubs kunnen met deze boodschap laten zien dat zij discriminatie niet accepteren. Inmiddels doen bijna duizend clubs daaraan mee.

Van persoonlijke ervaring naar publieke inzet

Yolanda’s motivatie om zich in te zetten voor inclusie en gelijkwaardigheid komt naast haar passie voor sport ook voort uit persoonlijke ervaringen. “Dat ik vroeger niet mocht voetballen in clubverband omdat ik een meisje was, was ook een vorm van uitsluiting.” Dat verandering mogelijk is, hebben de vrouwen in het voetbal inmiddels wel bewezen. Dat sterkt in de overtuiging op de aanpak van discriminatie en racisme vooruitgang te boeken is.

De samenwerking tussen de KNVB en de overheid is daarin volgens Yolanda essentieel. “Dit is geen klassieke subsidierelatie. Het is echt samen optrekken, met de KNVB en ook de andere betrokken ministeries. Discriminatie stopt niet op school, niet op straat en dus ook niet bij één ministerie.” De samenwerking brengt uiteindelijk beleid en praktijk dichter bij elkaar. “De KNVB kent het netwerk en de praktijk, wij weten wat er politiek en bestuurlijk speelt. Daardoor kunnen we elkaar een realistischer beeld geven.”

Vijfjarige samenwerking

De vijfjarige samenwerking heeft al veel momenten van trots opgeleverd. “Waar ik echt trots op ben, is hoe snel we met elkaar tot een programma zijn gekomen. In drie maanden hebben we de eerste versie van het programma opgezet. Dat is ontzettend snel.” Ook de zichtbaarheid op de voetbalvelden stemt haar positief. Bij wedstrijden van clubs en wanneer het Nederlands elftal speelt, wordt de boodschap uitgedragen.

Daarnaast geeft de uitbreiding naar andere sporten reden tot optimisme. Clubs uit het betaald en amateurvoetbal kunnen deelnemen aan speciaal ontwikkelde trainingen voor medewerkers, voetballers en vrijwilligers. Dit trainingsaanbod wordt inmiddels samen met NOC*NSF sportbreed aangeboden onder de naam Onze Club Is Van Iedereen.

Tegelijkertijd is Yolanda realistisch: er is nog genoeg te doen. Discriminatie verdwijnt niet van de ene op de andere dag, benadrukt ze. “Maar met Ons Voetbal Is Van Iedereen laten we zien dat we het serieus nemen. We hebben er met elkaar voor gezorgd dat de aandacht en daarmee de aanpak groeit.”

Meer weten over Ons Voetbal Is Van Iedereen? Lees hier het Maatschappelijk Impactverslag 2024/’25.