Speelwijze visualiseren met hulpmiddelen op en rond het veld

Aan de hand van herkenningspunten op en rond het veld, zoals de positie van de dug-out of de middencirkel, maakt hij duidelijk hoe en waar zijn spelers gepositioneerd moeten staan. - Foto: KNVB Media

Het overbrengen van een speelwijze bij de spelers; het is een lang en intensief traject voor een trainer. Op papier kunnen trainers de mooiste plannen bedenken, maar uiteindelijk gaat het er om hoe de voetballers die ideeën omzetten wanneer zij eenmaal op het veld staan. Remco van Gool, trainer van Oranje Wit O19-1, heeft daar zijn eigen, speciale werkwijze voor. Aan de hand van herkenningspunten op en rond het veld, zoals de positie van de dug-out of de middencirkel, maakt Van Gool duidelijk hoe en waar zijn spelers gepositioneerd moeten staan om de speelwijze op de juiste manier uit te voeren.

Twee jaar geleden ging Van Gool binnen de vereniging aan de slag met zijn spelers om de speelwijze bij te brengen. Die investering werpt inmiddels zijn vruchten af. De spelers ontwikkelen zich als individu en als team en dat is zichtbaar in de resultaten. Oranje Wit O19-1 werd onlangs kampioen in de vierde divisie. Een goede positionering op het veld is volgens Van Gool de sleutel voor succes. “Een speelwijze gaat of staat met hoe spelers ten opzichte van elkaar, de tegenstander en de bal op het veld staan. De onderlinge ruimtes mogen in het verdedigen niet te klein of niet te groot zijn. Anders kan de tegenstander alsnog tussen de linies voetballen. Nu kunnen we in duel komen of de tweede bal winnen.”

Visueel maken

Om de spelers bewust te maken van hun positie op het veld, gebruikt Van Gool, die naast zijn werkzaamheden als trainer gymdocent is op het middelbaar onderwijs, bijzondere herkenningspunten. “Bepaalde zaken zijn op elk voetbalveld hetzelfde. De lijnen van het vijfmeter- en strafschopgebied en de middencirkel bijvoorbeeld. Vaak is ook de positie van de dug-out hetzelfde. Om mijn spelprincipes visueel te maken gebruik ik die elementen als herkenningspunt, zodat de spelers altijd na kunnen gaan of zij goed ‘staan’. Die manier van denken is er inmiddels zo ingeslepen dat de voetballers elkaar corrigeren wanneer het beter is dat een bepaalde speler meer naar binnen, buiten, voren of achteren staat. Die ontwikkeling qua spelinzicht is geweldig om te zien.

Herkenningspunten als de lijnen van het vijfmeter- en strafschopgebied en de middencirkel zijn op elk veld hetzelfde

”Voor zowel aanvallende als verdedigende situaties heeft Van Gool diverse uitgangsposities geformuleerd. “Zonder bal proberen we vanaf een bepaald moment druk te zetten en compact te verdedigen. In balbezit is het belangrijk een overtal te creëren door een hoog baltempo. Belangrijk daarbij is een goede bezetting voor de goal. Deze spelprincipes kunnen alleen uitgevoerd worden wanneer je als team goed gepositioneerd staat."

Voorbeelden spelsituaties

Van Gool vervolgt: “Om het simpel te houden hanteren we een zone van 40x40 meter. Op de training probeer ik erin te slijpen dat elke linie en de flankspelers van elkaar weten hoe zij moeten staan binnen die zones. Bijvoorbeeld wanneer de centrale verdediger van de tegenpartij de bal speelt naar de rechtsback. Op dat moment weet onze linksbuiten dat hij druk moet zetten en dat de spits de lijn met de centrale verdediger moet afsnijden. Beide dug-outs geven de lijn aan van waaruit zij druk zetten.

Ook wanneer een van de aanvallers van de tegenstander in balbezit is instrueert Van Gool zijn spelers. “Daarvoor hebben we een trainingsvorm 6 tegen 6 + 2 keepers. Als de linksbuiten van de tegenstander in balbezit is, geeft de rechtsback druk vanaf de halve cirkel van het strafschopgebied. Deze dient de buitenspeler terug te drukken en de passlijn naar de spits eruit te halen. De rechter centrale verdediger geeft rugdekking aan de rechtsback, maar houdt tegelijkertijd voldoende afstand om de passlijn naar de spits eruit. De spits wordt gedekt door de linker centrale verdediger, terwijl de verdedigende middenvelder rond de zestienmeter meeloopt met de aanvallender middenvelder van de tegenspartij. De linksback stapt naar binnen richting de punt van het vijfmetergebied.

In gesprek

Het duurde naar eigen zeggen zo’n vier maanden voordat Van Gool progressie zag in de uitvoering van de speelwijze. “Ik had er alle vertrouwen in dat de spelers het vermogen hadden om de speelwijze aan te leren. Enerzijds komt dat doordat het gemiddelde denkniveau van het team redelijk hoog ligt. Veel spelers hebben een havo- of vwo-achtergrond. Zij hebben het vermogen om sneller te leren, hetgeen niet wil zeggen dat kinderen met een andere onderwijsachtergrond een speelwijze nooit onder de knie zullen krijgen. Anderzijds gaan mijn assistent-trainer en ik geregeld het gesprek aan met de spelers. Dan nemen we bijvoorbeeld de middenvelders apart en vragen we of zij begrijpen wat er gevraagd wordt en of zij het ermee eens zijn. Dat is belangrijk om een algemeen draagvlak te creëren binnen de spelersgroep.”

We nemen dan bijvoorbeeld de middenvelders apart en vragen of zij begrijpen wat er gevraagd wordt en of zij het ermee eens zijn

Van Gool haalt een voorbeeld aan. “Het mooiste voorbeeld is de samenwerking tussen de spits en de aanvallende middenvelder op het moment dat een van de verdedigers van de tegenpartij in balbezit is. De spits loopt op de verdediger af met een boogje en dwingt daarmee de speler vooruit in te spelen. Vaak zie je dat vervolgens een middenvelder van de tegenpartij wordt ingespeeld en hij de bal speelt naar de andere centrale verdediger. Hierdoor wordt de spits vrij simpel uitgespeeld."

"Om dit te voorkomen is het aan onze aanvallende middenvelder om de lijn te bepalen van waaruit hij druk kan zetten op de andere centrale verdediger die vervolgens wordt ingespeeld. De spits is op dat moment op tijd om door te dekken op de vrijgekomen middenvelder. Onze aanvallende middenvelder gaf aan dat hij vanaf de kop van de middencirkel op de helft van de tegenpartij druk kan geven. Op hetzelfde moment dient de spits vanaf de 'lijn' van de dug out (helft tegenpartij) de centrale verdediger aan de bal af te lopen. Zowel de spits als de aanvallende middenvelder houden dit het grootste gedeelte van de wedstrijd vol. Het doel is om dit uiteindelijk negentig minuten vol te houden. Van belang is dat de spelers conditioneel sterk zijn."

Beleid uitdragen

Hoewel Oranje Wit op dit moment geen Hoofd Opleidingen heeft, wordt het beleid rond het jeugdvoetbal uitgedragen door coördinatoren van de onder-, midden- en bovenbouw. “Iedere speler krijgt te maken met nieuwe spelprincipes die hij of zij moet leren toepassen in het spel. In de bovenbouw komen de spelprincipes van onder andere het verdedigen aan bod. Denk aan compact verdedigen, vooruit verdedigen en de driesecondenregel aan bod. Vanaf aankomend seizoen zal ook ik mijn bijdrage leveren aan het trainbaar maken van deze spelprincipes. Door middel van een aantal standaardtrainingen zal iedere trainer een bepaalde basis aan zijn spelers mee moeten geven waardoor de spelers completer en beter worden in zowel aanvallen als verdedigen.

Van Gool hoopt dat zijn aanpak binnenkort ook door Oranje Wit verder uitgedragen gaat worden. “Van collega-trainers krijgen wij vaak het compliment dat wij zo lekker als team voetballen. Toch denk ik niet dat zij altijd beseffen dat hier een heel proces aan voorafgaat. Vanaf volgend seizoen hoop ik dat ik ook andere trainers kan helpen met mijn aanpak, zodat meer teams en spelers de speelwijze van de club, passende bij de verschillende leeftijdscategorieën, in de vingers gaan krijgen.”

Visie op het ontwikkelen van een speelwijze Bij het opleiden van jeugdspelers vormen de wedstrijden een belangrijk leermoment. Daarom is het van groot belang dat een vereniging bepaalt op welke manier alle teams moeten spelen.