Er is iets mis gegaan.

Het lukt niet om de pagina die je zocht op KNVB.nl te laden.

Op dit moment is de website in onderhoudsmodus. Probeer het later nog eens.

Gebruik je een adblocker? Probeer deze uit te zetten en laad de pagina opnieuw.

HBS viert 125 jarig-bestaan met parel van jubileumboek

KNVB Media
KNVB Media
5 januari 2019, 9:57

De 125-jarige geschiedenis van HBS is op unieke wijze vastgelegd in een prachtig jubileumboek met een uitgelezen selectie van verhalen en fotomateriaal. - Foto: Archief HBS

Houdt Braef Stant (HBS) uit Den Haag bestond op 7 oktober jl. 125 jaar. Dat wordt het hele seizoen gevierd. Pronkstuk van alle festiviteiten is een prachtig jubileumboek. Een 'stoeptegel' van 400 pagina's waar door een bevlogen redactie twee jaar aan is gewerkt.

In de kantine van HBS zitten vijf mannen aan een tafel. Verder is er niemand. De velden schuilen onder een laagje sneeuw waardoor het voetbal voor het eerst dit seizoen tot stilstand komt. Een goed moment om de waan van de dag te laten en het klepje van de ziel van de club te openen. Voor hen op tafel ligt een lijvig zwart boek. HBS 125 staat er onder het beeld van een gouden kraai. Hier hebben Jan Hillenius, Rogier en Vincent Schildkamp, Allard Doesburg en Dennis Jansen de afgelopen twee jaar samen met anderen vele, vele uren aan gewerkt. Het resultaat mag er zijn. Zo'n prachtig vormgegeven historisch document met mooie verhalen en schitterend beeldmateriaal gun je elke club.

De trotse redactie. Vlnr: Dennis Jansen, Vincent Schildkamp, Allard Doesburg, Jan Hillenius en Rogier Schildkamp.

Elk huishouden een boek

"Allereerst moeten we de leden van het bestuur bedanken", zegt Hillenius. "Zij wilden dat er een boek kwam." In tijden van vlogs, vluchtige social media en flitsend filmpjes een tegendraadse keuze. Maar niet ondoordacht. Of zoals de voorzitter Jacco Visser het verwoordde: 'Ieder lid moet de geschiedenis van HBS kennen.' Hillenius: "Elk huishouden zou dan ook een exemplaar van de club krijgen."

Ieder lid moet de geschiedenis van HBS kennen

Dat was een enorme stimulans  voor de heren, die al jaren elk kwartaal in een magazine berichten over het wel en wee van de club. Maar 125 jaar historie vastleggen is andere koek. Hoe pak je dat aan? HBS, waar naast gevoetbald ook gecricket en gehockeyd wordt, stamt uit de oertijd van het Nederlandse voetbal en kent een rijke traditie van jubileumboeken. "Maar daar wilden we niet op voortborduren", zegt Rogier Schildkamp die samen met Hillenius strak het draaiboek en de lijn bewaakte. "De verhalen zijn leidend. Dus als er over een bepaalde periode minder te vertellen is dan hebben we dat ook niet gedaan alleen maar om volledig te zijn." 

De oustste elftalfoto van HBS. Kampioen van de Tweede klasse Zuid in 1895. Staand tweede van rechts: oprichter Gerard Stigter. - Foto: Archief HBS

Geschiedenis herschreven

Die aanpak leidde direct tot een vondst. De ontstaansgeschiedenis van HBS moest herschreven worden. Waar eerdere auteurs die overnamen en hooguit anders formuleerden, ontdekte Allard Doesburg tijdens zijn lange speurtocht in de archieven van de Koninklijke Bibliotheek en het Nationaal Archief dat het verhaal van de drie oprichters niet klopte. Jan Dijkman kreeg in 1893 voor zijn vijftiende verjaardag een bal en trok met zijn maten van de hogere burgerschool (HBS) naar het Malieveld om die nieuwe sport te gaan beoefenen waarover het gonsde in de stad. 

Jan Dijkman kreeg in 1893 voor zijn 15e verjaardag een bal

Die maten waren Gerard Stigter en ene Tengbergen. "Nu is altijd gedacht dat het om Just Tengbergen ging, maar dat kon helemaal niet want die was jonger", zegt Doesburg. "Ik zag op de klassenlijst dat het zijn broer Allard moet zijn geweest. Allard was geen begenadigd talent en is slechts drie jaar lid geweest. Maar zijn rol moet niet worden onderschat want hij zorgde wel voor het startkapitaal van vijf gulden."

Oranje in het zwart

Vincent Schildkamp bladert door het boek. "Kijk hier, Oranje in het zwart." Voor een officieuze interland tegen het Engelse Corinthians is het Nederlands elftal gehuld in het zwart van HBS. Het gebeurde wel vaker in die jaren dat Oranje speelde in het tenue van de gastheer. Vreemd genoeg werd de wedstrijd gespeeld op sportpark De Diepput van de Haagse rivaal HVV. "HBS had net nieuwe tenues aangeschaft vandaar dat de spelers daarin wilden spelen", zegt Schildkamp. "Dat vonden ze bij HVV waarschijnlijk niet leuk."

Doodgravers krijgen de spelers naar hun hoofd geslingerd vanwege het zwarte tenue

HBS staat dan al voor Houdt Braef Stant. Zodra de oprichters de hogere burgerschool verlaten wordt de naam veranderd. Na experimenten met blauw en wit kiezen ze uiteindelijk voor een zwart tenue. Het is even wennen voor de voetbalvolgers. 'Doodgravers' krijgen de spelers naar hun hoofd geslingerd. Maar het duurt niet lang of de HBS'ers gaan als 'Kraaien' door het leven. Grote namen uit de beginjaren van het Nederlands elftal spelen voor HBS. Eddy de Neve bijvoorbeeld, de eerste doelpuntenmaker. Of Beb Bakhuys. De grootste 'Kraai' als voetballer is zonder twijfel Harry Dénis. Hij speelde 56 keer voor Oranje in een tijd dat interlands nog schaars zijn. Dénis is nog altijd de enige voetballer die de Olympische eed aflegde. In 1925 wordt HBS aan zijn hand voor de derde en laatste keer kampioen van Nederland.

Harry Dénis legt in 1928 de Olympische eed af in Amsterdam. — Foto: Archief HBS

Oorlog kan band niet verscheuren

Voor Dénis is terecht veel ruimte gemaakt. "Maar het verhaal dat de meeste indruk maakte, is dat van 'Kareltje' Kramer", zegt Jansen. Karel Kramer wordt geboren in Oostenrijk, maar als kleuter geadopteerd door een Haags (pleeg)gezin. Hij wordt lid van HBS. Karel is een geliefd binnen de club, een onbevangen jongen die in 1938 als jeugdige aanvaller een belangrijke gelijkmaker scoort in de promotie/degradatie-wedstrijd tegen EDO uit Haarlem. Als de oorlog uitbreekt, blijken zijn Oostenrijkse wortels niet vergeten. Hij wordt opgeroepen voor het Duitse leger om te gaan vechten voor de bezetter aan het Oostfront. In zijn koffer pakt hij zijn voetbalschoenen en HBS-kousen: 'Je kan het niet weten.' 

Kareltje Kramer duikt als een snoek om de belangrijke gelijkmaker tegen EDO binnen te koppen — Foto: Archief HBS

Clubblad 'Het Orgaan' publiceert een 'marsch' voor Kareltje.

'Als je straks terugkomt Karel/Zijn we allen weer present/We ontvangen je met champie/In een fraai versierde tent/Hoog ga jij dan op de schouders/Hoort de jongens brullen want/Karel Kramer onze Karel/Is weer terug bij Houdt Braef Stant.' 

De oorlog kan de HBS-band niet verscheuren

Tientallen HBS'ers zwaaien hem uit op station Hollands Spoor, terwijl hij gaat vechten voor de vijand. Zo voelt het niet. Het Oostfront is een andere wereld. Ver weg. De oorlog kan de HBS-band niet verscheuren. Hangend uit het raam krijgt hij een ferme handdruk. Iedereen hoopt dat hij het er levend van af zal brengen, maar op 1 september 1943 zal de oorlog de fonkelende blik in zijn ogen doven.

Met een ferme handdruk nemen de HBS'ers in 1941 afscheid van Karel Kramer die wordt gedwongen om te gaan vechten aan het Oostfront— Foto: Archief HBS

Laatste puzzelstukje

Zo zijn er meer verhalen die de sport overstijgen en de auteurs schuwen ook de mindere tijden niet. Tot de start van het betaald voetbal speelt HBS bijna 60 jaar op het hoogste niveau. Hillenius:  "Van de huidige generatie weet bijna niemand dat." De club blijft in 1954 de amateurstatus trouw, maar zakt langzaam maar zeker weg uit de top van het amateurvoetbal. HBS moet eindjaren zestig vertrekken van het befaamde Houtrust-terrein. Een doemscenario dreigt als de gemeente al snel vindt dat HBS te klein is voor het nieuwe complex Craeyenhout . "Toen heeft een aantal vrouwen onder de naam Craeyenhout een dameshockeytak opgericht", zegt Rogier. "Die groeide direct als kool. Anders hadden we het terrein moeten delen met een andere vereniging." Hockey en voetbal komen hier al ruim veertig jaar samen: een zeldzaamheid in het Nederlandse sportlandschap.

Jeugdleden van HBS op weg naar de derby tegen buurman en rivaal Quick. — Foto: Archief HBS

De verhalen vliegen over tafel. Zo moet een redactievergadering er hebben uitgezien, maar dan zonder de stress en woede over gemiste deadlines.  Op het laatst kwam er nog beeldmateriaal uit Indonesië: een foto van het graf van oprichter Jan Dijkman "Dat verzoek stond al heel lang uit", zegt Hillenius. "Het voelde als het laatste puzzelstukje." Veel 'Kraaien' hebben een band met Nederlands-Indië. "Bij het WK 1938 zaten er twee HBS'ers in de selectie van Nederlands - Indië", zegt Doesburg. "Dijkman staat in Soerabaja overigens voor de tweede maal aan de wieg van een voetbalvereniging. De club wordt in1910 gedoopt met de naam … Quick." Dat deed wel wenkbrauwen fronsen. Quick behoort samen met HVV tot de klassieke Haagse rivalen van HBS. Beide buren spelen samen in de derde divisie. Bij de derby's herleven de oude tijden aan het Houtrust-terrein met duizenden supporters langs de lijn.

Feest om te lezen 

Overal zag je HBS'ers lopen of fietsen met het boek onder hun arm

Op de foto's in de laatste 25 jaar wordt veel gefeest. HBS is van de vierde klasse weer opgeklommen naar de bovenste regionen van het amateurvoetbal. De jeugdafdeling floreert. Aan de elftalfoto's achterin lijkt geen eind te komen. Het boek overtrof ook de verwachtingen van de auteurs. "Ik weet nog dat ik in IJsland zat met een hele stapel verhalen", zegt Jansen. "Daar kon ik al zo van genieten." De eerste opgemaakte pagina's van het gerenommeerde KICK Uitgevers, zorgde voor een volgende juichkreet. Maar dat valt allemaal in het niet bij het moment dat de leden hun boek kwamen ophalen. Jansen laat een foto zien van pupil die het boek boven zijn hoofd houdt. "Overal zag je HBS'ers met een boek onder hun arm lopen of fietsen", zegt Hillenius. "Een schitterend gezicht."

Die dag zullen ze zich allemaal heugen. En terecht. Want dit pronkstuk is niet alleen voor leden van HBS maar voor elke liefhebber van het verenigingsleven een feest om te lezen.

Alle leden van voetbal, cricket en hockeyvereniging Houdt Braef Stant in 2018. — Foto: Archief HBS

Gerelateerd nieuws

Laatste artikelen