Waarom is reflecteren belangrijk in het leerproces?

Het leerproces van een speler kent een aantal fasen:

• Ervaren door zo veel mogelijk voetbalsituaties te spelen
• Reflecteren: bewust worden van de kwaliteiten van je voetbalhandelingen 
• Informeren: ex- en impliciete leeromgevingen, concrete aanwijzingen, en advies vragen om dit te verbeteren
• Oefenen door veel ‘voetbalechte’ vormen te spelen, die in iedere situatie talloze uitdagingen en kansen voor de spelers bieden. Hoe vaker een speler in deze voetbalechte situaties komt, hoe groter de kans dat hij of zij in de wedstrijden binnen zijn of haar (on)mogelijkheden juiste keuzes maakt.

Persoonlijke ontwikkelgesprekken kunnen een belangrijke rol spelen in de fasen reflecteren en informeren in het ontwikkelproces van een jeugdspeler.

Reflectie is een belangrijke factor in de ontwikkeling van voetballen. Bij reflectie is het belangrijk om te beseffen dat de handelingen waarop iedere individuele jeugdspeler reflecteert uniek zijn.  Reflecteren kan bijvoorbeeld doormiddel van een individueel ontwikkelgesprek.

Tijdens een individueel ontwikkelgesprek moet vooral de jeugdspeler zelf leren om na te denken over de eigen sterke en zwakke kanten, om ervaringen uit het verleden te gebruiken en om doelen te stellen voor de toekomst. Een individueel ontwikkelgesprek heeft vaak geen directe verbetering van de sportprestaties tot doel, immers leren voetballen vindt plaats binnen de context van het voetbalspel. Wel kan het van invloed zijn op de manier waarop de jeugdspeler de trainingen en wedstrijden benadert. Daarmee stimuleert het zelfregulatie.

Zelf-regulatieve vaardigheden helpen bij het verbeteren van voetbalhandelingen en het optimaliseren van de leeromgeving. Zelfregulatie is de mate waarin iemand proactief (leer)doelen stelt, gebaseerd op informatie en ervaringen uit het verleden (reflectie). Daarbij hoort het zelf maken van een planning, het zelf monitoren van deze planning en het evalueren van het leerproces na afloop (zie plaatje).

Zelfregulatie en reflectie als onderdeel daarvan zorgen ervoor dat de jeugdspeler verantwoordelijkheid leert te nemen over het eigen ontwikkelproces. Het is belangrijk de speler daarbij bewust te maken dat wat hij of zij moet leren niet hetzelfde is als wat een teamgenoot uit een training moet halen.

In het stimuleren van reflectie is het daarnaast belangrijk om de ontwikkelingsfase van de jeugdspeler in de gaten te houden.^1,3 Uit onderzoek naar de hersenen is gebleken dat het hersengebied dat verantwoordelijk is voor vaardigheden zoals reflectie nog tot ver na het twintigste levensjaar door ontwikkelt, en dat jongeren pas vanaf ongeveer twaalfjarige leeftijd in staat zijn om bewust te reflecteren.^7-10

In een onderzoek met talentvolle jeugdspelers blijken zij hoger te scoren op zelf-regulatieve vaardigheden dan jeugdspelers die niet zijn aangemerkt als talentvol.^4,6 Zij scoren daarbij vooral hoger op het onderdeel reflectie. Met andere woorden: deze jeugdspelers nemen meer verantwoordelijkheid voor de eigen ontwikkeling door vaker doelen te stellen, meer gebruik te maken van informatie en ervaringen uit het verleden, waardoor zij in staat zijn om efficiënter te leren voetballen.² Daarnaast blijkt de capaciteit om te reflecteren een voorspellende waarde te hebben voor het sportniveau jaren later. Door meer gebruik maken van reflectie vergroot je de kans om de top te halen ten opzichte van jeugdspelers die aangeven minder te reflecteren.^3,5

Dit stuk is voornamelijk gebaseerd op de blog ‘Reflectie: een belangrijke meerwaarde voor een succesvolle sportcarrière’ (sportknowhowxl, 3 april 2012, door: Laura Jonker, Marije Elferink-Gemser & Chris Visscher)

Referenties:

Ark, van., M., Elferink-Gemser, M. T., Roskam, A., & Visscher, C. (2010). Important features of talent coaches for talent development in sports. In M. J. Coelho e Silva, A. J. Figueiredo, M. T. Elferink-Gemser, & R. M. Malina (Eds.), Youth sports. Growth, maturation and talent (pp. 179-206). Outubro: Coimbra University Press.

Jonker, L., Elferink-Gemser, M. T., & Visscher, C. (2010b). Differences in self-regulatory skills among talented athletes: the significance of competitive sport level and type of sport. Journal of Sports Sciences, 28, 901-908.

Jonker, L., Elferink-Gemser, M. T., & Visscher, C. (2011b). The development of reflection and attainment of senior international status in elite sports. In L. Jonker (Ed.) Self-regulation in sport and education. Important for sport expertise and academic achievement for elite youth athletes (chapter 9). Proefschrift RijksUniversiteit Groningen, 2011.

Jonker, L., Elferink-Gemser, M.T., & Visscher, C. (in druk a). The role of self-regulatory skills in the sport and academic performances of elite youth athletes. Talent Development and Excellence.

Jonker, L., Elferink-Gemser, M.T., de Roos, I. M., & Visscher, C. (in druk b). The role of reflec¬tion in sport expertise. The Sport Psychologist.

Jonker, L., Elferink-Gemser, M. T., Toering, T. T., Lyons, J., & Visscher, C. (2010a). Academic performance and self-regulatory skills in elite youth soccer players. Journal of Sports Sciences, 28, 1605-1614.

Veenman, V. J., & Spaans, M. A. (2005). Relation between intellectual and metacognitive skills: Age and task differences. Learning and Individual Differences, 15, 159-176.

Veenman, M. V. J., Kok, R., & Blöte, A. W. (2005). The relation between intellectual and metacognitive skills in early adolescence. Instructional Science, 33, 193-211.

Zimmerman, B. J. (1986). Becoming a self-regulated learner: Which are the key subprocesses? Contemporary Educational Psychology, 11, 307-313.

Zimmerman, B. J. (2000). Attaining self-regula¬tion. A social cognitive perspective. In. M. Boekarts, P. R. Pintrich, & M. Zeidner (Eds.), Handbook of self-regulation, (pp. 13-39). San Diego, CA, US: Academic Press.

Maak speler regisseur van hun eigen leerproces Als trainer-coach heb je allerlei kennis in huis waarmee je spelers kunt helpen om zich te ontwikkelen. Het gevaar bestaat echter wel dat spelers de tips van de trainer opvolgen zonder er zelf verder al te veel bij na te denken. Daarmee nemen ze weinig verantwoordelijkheid voor hun eigen leerproces.