Lidmaatschap: opzeggen, royeren en schorsen

Er gaan gelukkig heel veel dingen goed binnen een voetbalvereniging. Echter, het komt ook weleens voor dat je als verenigingsbestuur toch overweegt of genoodzaakt bent om maatregelen te nemen, zoals het royeren of schorsen van een lid. Dit is natuurlijk een van de minder leuke kanten van het bestuurswerk.

Royement is de meest vergaande maatregel die een vereniging kan nemen richting een lid. Sommige bestuursleden van verenigingen beseffen onvoldoende dat met een besluit tot royement of schorsing mogelijk een (juridische) procedure in gang gezet zou kunnen worden door het lid tegen wie het (bestreden) besluit is gericht. Het is dan ook zaak om als vereniging heel zorgvuldig én volgens de regels tot een besluit te komen.

Volgens de wettelijke bepalingen uit het Burgerlijk Wetboek kan een lidmaatschap op vier manieren eindigen, namelijk door:

• Dood van het lid;
• Opzegging door het lid of de vereniging;
• Ontzetting/royement;
• Schorsing.

Opzegging

De wet bepaalt dat de vereniging het lidmaatschap van een lid kan opzeggen in de gevallen, zoals genoemd in de statuten van de vereniging en/of wanneer een lid zich niet houdt aan de regels, zoals deze door de statuten voor het lidmaatschap zijn opgesteld en/of wanneer redelijkerwijs van de vereniging niet gevergd kan worden het lidmaatschap van het betreffende lid te laten voortduren. Tenzij de statuten van de vereniging dit aan een ander orgaan heeft opdragen, is het bestuur van de vereniging bevoegd tot het nemen van een besluit tot opzegging. De vraag wanneer opzegging kan plaatsvinden, is afhankelijk van de omstandigheden van het geval en dient in iedere kwestie afzonderlijk door het bestuur van de vereniging te worden beoordeeld.

Ontzetting / royement 

Een andere wijze voor een vereniging om het lidmaatschap van een lid te beëindigen is ontzetting, oftewel ‘royement’. Het bestuur is bevoegd tot royeren, tenzij de statuten een ander orgaan bevoegd verklaren. Uit de wettelijke bepalingen blijkt dat een royement alleen kan worden uitgesproken wanneer een lid in strijd met de statuten, reglementen of besluiten van de vereniging handelt, of de vereniging op een onredelijke wijze benadeelt. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan vernieling, fraude en seksuele intimidatie. Echter, ook hier geldt dat een besluit tot ontzetting afhankelijk is van de omstandigheden van het geval en iedere kwestie afzonderlijk beoordeeld dient te worden.

• Een royement alleen kan worden uitgesproken wanneer een lid in strijd met de statuten, reglementen of besluiten handelt, of de vereniging op een onredelijke wijze benadeelt

Het geroyeerde lid moet – zo spoedig mogelijk, schriftelijk en met opgave van redenen – in kennis worden gesteld van het genomen besluit. Indien het besluit tot royement alleen mondeling wordt medegedeeld of indien bij een schriftelijke mededeling geen enkele reden wordt genoemd, dan kan het royement nietig verklaard worden, omdat die handelwijze in strijd is met de wet. De achterliggende gedachte hierbij is dat het geroyeerde lid anders niet naar behoren in beroep verweer kan voeren. Dat de mededeling zo spoedig mogelijk moet worden gedaan betekent over het algemeen dat het royement binnen enkele dagen nadat het besluit is genomen aan de betrokkene dient te worden medegedeeld (dit ook vanwege het feit dat dat de royement er toe leidt dat de betrokkene vanaf dat moment geen lid meer is van de vereniging). Wijzen de statuten geen andere beroepsorgaan aan, dan dient de algemene vergadering van de vereniging het beroep op een royement te behandelen.

De betrokkene is vanaf de datum waarop hij geroyeerd is geen lid meer

Het lid staat, behalve wanneer krachtens de statuten het besluit door de algemene vergadering is genomen, binnen één maand na ontvangst van de kennisgeving van het besluit, beroep open. Wanneer het besluit is genomen door de algemene vergadering – omdat dit zo is bepaald in de statuten – staat dus geen beroep open voor de betrokkene, tenzij statutair is bepaald dat beroep openstaat bij een orgaan buiten de vereniging. De termijn van één maand mag nooit korter zijn dan één maand. Wel kunnen de statuten deze termijn verlengen. Bij een besluit tot royement adviseert de KNVB aan het lid te vragen de vereniging schriftelijk te bevestigen dat hij de mededeling over zijn royement heeft ontvangen.

Wanneer door een geroyeerd lid beroep wordt ingesteld bij de algemene vergadering adviseert de KNVB de verenigingen om het ingesteld beroep als een afzonderlijk agendapunt op te nemen. De betrokkene (eventueel samen met zijn advocaat) heeft bij dit agendapunt toegang tot de algemene vergadering en heeft het recht ter vergadering verweer te voeren. Indien de vereniging hiertoe geen gelegenheid biedt, dan heeft geen hoor en wederhoor plaatsgevonden en is de kans groot dat het besluit kan worden aangetast. 

De betrokkene is vanaf de datum waarop hij geroyeerd is geen lid meer. Komt de betrokkene daartegen in beroep, dan is hij weer lid, maar hangende het beroep geschorst. Hoewel de wet niet aangeeft binnen welke termijn het beroep moeten worden behandeld, dient het beroep in algemene zin wel binnen een redelijke termijn te worden behandeld, te denken valt aan een periode van 3 à 4 weken. Wanneer het beroep wordt behandeld door de algemene vergadering wijzen wij erop dat de vereniging er rekening mee moet houden dat het redelijk kan zijn om een buitengewone algemene vergadering te houden. Zeker wanneer de vereniging jaarlijks maar één algemene vergadering houdt en deze niet binnen korte termijn op de agenda staat.

Schorsing

Door een lid te schorsen kan het bestuur van de vereniging een lid tijdelijk weren. Zoals de term tijdelijk al doet vermoeden is het mogelijk dat het lid na het verlopen van de schorsing weer terugkeert binnen de vereniging. Er bestaan, zo blijkt uit de systematiek van de wet, twee typen schorsingen:

• de schorsing na een besluit tot royement, ook wel de wettelijke schorsing;
• de schorsing die plaatsvindt buiten de royementsprocedure om en gebaseerd is op een statutaire bepaling.

Schorsing na een besluit tot royement
Schorsing kan, zoals gezegd, ook een onderdeel zijn van een procedure tot royement. Gedurende de beroepstermijn en hangende het beroep – indien het betreffende lid beroep heeft aangetekend tegen het bestreden besluit – is het lid geschorst. De schorsing is van rechtswege en de betrokkene is geschorst zodra hij in beroep gaat. Er hoeft daarom geen afzonderlijk besluit tot schorsing te worden genomen. Tijdens de schorsing kan het geschorste lid geen enkel lidmaatschapsrecht uitoefenen, tenzij in de statuten anders is bepaald. Als enige uitzondering hierop, dient de vereniging het lid het recht worden toegekend om – wanneer hij in beroep is gegaan tegen het royement – bij de behandeling van zijn beroep aanwezig te zijn en zich daar te verdedigen. Met andere woorden, de vereniging moet het beginsel van hoor en wederhoor toepassen met als risico dat wanneer de vereniging dat niet doet, het royement niet in stand zou kunnen blijven.

Schorsing op grond van een statutaire bepaling
De statuten van een vereniging kunnen de mogelijkheid geven om een lid te schorsen. Dit besluit dient, gelet op de ingrijpende aard, een statutaire basis te hebben om in redelijkheid door het bestuur van de vereniging te kunnen worden genomen. Zonder een statutaire grondslag voor de schorsing is de schorsing nietig. Een geschorst lid (en eventueel zijn raadsman) heeft toegang tot de vergadering waarin het besluit tot schorsing wordt behandeld en is bevoegd daarover het woord te voeren. Het opleggen van een schorsing geeft een bestuur van de vereniging ook de tijd om hoor en wederhoor toe te passen. 

Statuten en het huishoudelijk reglement

De statuten van de vereniging vormen de basis van waaruit een bestuur handelt en besluiten neemt. Bepalingen over straffen en het einde van het lidmaatschap moeten altijd vermeld staan in de statuten en/of het huishoudelijk reglement. Het is als bestuur van de vereniging dan ook belangrijk om goed op de hoogte te zijn van de statuten van de vereniging en, indien aanwezig, het huishoudelijk reglement en deze te raadplegen voor het geval het bestuur een besluit tot opzegging, royement of schorsing neemt.

Daarnaast is uw vereniging verplicht ervoor te zorgen dat hun leden de statuten (en eventueel het huishoudelijk reglement) eenvoudig kunnen vinden. Een prominente plaats op de clubwebsite is de meest voor de hand liggende manier. De vereniging dient steeds te beschikken over door de KNVB goedgekeurde statuten (artikel 7 lid 5 Statuten KNVB en artikel 26 lid 3 Reglement Amateurvoetbal). De modelstatuten van de KNVB zijn prima geschikt als basis.

Opstellen statuten Om verenigingen te helpen bij het opstellen of wijzigen van hun statuten, heeft de KNVB modelstatuten opgesteld die kunnen dienen als handvat.

Ouders van jeugdleden

Het komt voor dat niet een jeugdlid zelf ernstige problemen veroorzaakt, maar dat de ouders hier verantwoordelijk voor zijn. Er dient echter terughoudend en zorgvuldig omgegaan te worden bij het treffen van ingrijpende maatregelen in zo’n geval. Het lidmaatschap is persoonlijk van aard en gedragingen van derden (bijvoorbeeld familieleden) zijn niet zondermeer reden om het lidmaatschap van het betreffende jeugdlid te beëindigen. Vanaf het eerste moment dat er problemen ontstaan met het lid of met de ouders van een lid adviseert de KNVB het bestuur en de commissies in gesprek te gaan en ook te blijven. Daarbij is het erg belangrijk om de inhoud van het gesprek, de uitkomst daarvan en de gemaakte afspraken schriftelijk vast te leggen.

Advies KNVB

Overweegt het bestuur van de club om een lidmaatschap op te zeggen, een lid te schorsen of een lid uit het lidmaatschap te ontzeggen? Ga dan zeer zorgvuldig te werk. Het is aan te raden (juridisch) advies in te winnen bij een professional. Een jurist kan helpen met het bewandelen van de juiste weg, maar ook bijvoorbeeld met het opstellen van een brief. Kijk eens rond in het leden- of sponsorbestand of er wellicht personen binnen eigen kringen zijn die kunnen adviseren.