Hé Scheids: de grensrechter

Journalist Robbert Minkhorst neemt de proef op de som. - Foto: KNVB Media

Steeds sneller, steeds makkelijker ook, is de scheidsrechter Kop van Jut. Beschimpt, belaagd en betast. Wie respecteert de scheidsrechter nog? En hoe leuk is het dan om er een te zijn - of te worden? Journalist Robbert Minkhorst neemt de proef op de som.

Hij - er zijn weinig zij’s - is je vriend, en soms overduidelijk niet. Hij is het fundament voor jouw gezag, én het blok aan je been. Hij is jouw ogen en oren op plekken waar je niet bent of kunt komen, onmisbaar, maar ook een valsspeler. Dit is een ode aan de grensrechter, en tevens ook weer niet.

Als de scheidrechter (misschien) al niet te benijden is, hoe zit dat dan met zijn assistenten? Als in de ogen van sommigen jij als scheidsrechter al het laagste van het laagste bent, waar staat de grensrechter dan in de pikorde? En dat ik een ambigue band heb met mijn wekelijkse assistenten, helpt hun reputatie niet.

Team Kuipers

Björn Kuipers, die heeft het makkelijk. Hij heeft Team Kuipers, twee assistenten met wie hij opstaat en naar bed gaat. Maar als je beseft dat er in het (lagere) amateurvoetbal, zeg zo’n beetje vanaf de tweede klasse, grensrechters tussen zitten die ‘pikken’ als de raven: Neem dan mijn niveau. Ik ren regelmatig rond tussen de afvallers van die eerste elftallen uit de tweede klasse of lager. Zouden die clubs daar hun beste grensrechters op zetten? Zijn er wel genoeg witte raven in het korps? Om het samen te vatten: het niveau en de mate van consciëntie willen nog wel eens verschillen. Van de ongeïnteresseerde wisselspeler tot de enthousiaste vader, van de loyale clubman tot de net iets te happige pietlut, plus alles daar tussenin.

“Wat is een gewone man?”, vroeg cabaretier Youp van ’t Hek in zijn Oudejaarsconference van 1989. “Nou, in dit geval bedoel ik zo'n Hollandse eikel, zo’n Buckler-lul, zo’n zoetwatersurfer, zo’n type die je ervan verdenkt dat hij zijn eigen caravan trekt, zo’n grensrechter.”

Daar konden de grensrechters van Nederland het dertig jaar geleden mee doen. En ter verdere illustratie: “Buckler, dat kent u toch wel? Dat is dat gereformeerde bier”, aldus Youp. “Buckler-drinkers, dáár heb ik een hekel aan. Van die lullen van een jaar of 40 die naast je in het café staan met hun autosleutels. Rot eens op, jongen, ik sta hier een beetje bezopen te worden.” Het alcoholvrije Heineken-merk Buckler bestaat dus niet meer, mede omdat Youp de Bucklerlul introduceerde in 1989. De Bucklerlul, zo’n Hollandse gereformeerde caravanbezitter, synoniem voor grensrechter.

Dus: Als (goedkoop) mikpunt verdient hij mijn bescherming. En we hebben elkaar nodig. We zijn een drie-eenheid – er zouden alleen maar Teams Kuiper moeten zijn.

Laten piepelen

Had je de geluiden op de tribune niet gehoord, wilde mijn begeleider twee seizoenen geleden weten. Het was de inleiding tot zijn conclusie dat ik ‘me had laten piepelen’ door de grensrechter. Ja, had ik schuldbewust binnensmonds beaamd, die geluiden had ik gehoord. Maar, dacht ik, moet ik bij elke oprisping aanslaan? Dan kon ik wel aan de gang blijven. Point taken, incasseerde ik niettemin, maar wat viel eraan doen?

Hij deed het sneaky, zei mijn begeleider: Hij vlagde dus precies op die momenten waarop ik zelf nooit goed had kunnen zien of het ook buitenspel was. En er was wat aan te doen.

Fysiek is het onmogelijk om altijd op dezelfde lijn te staan als je assistenten. De afstand is te groot of de tijd om er te komen te kort. Kortom, dat geeft de grensrechter een enorme machtspositie. Hij bepaalt wat waar is. Jij bent overgeleverd aan zijn eerlijkheid – en geweten. Het is de dictatuur van de zijlijn.

Allemaal even eerlijk

Maar, zei mijn begeleider van die wedstrijd indertijd, je kunt dus met je partijdige grensrechter op één lijn gaan staan. Wat hij niet leuk gaat vinden, en dat niet alleen: het verhindert ook dat jij als scheidsrechter nog kunt beoordelen of de collega aan de andere kant wel zo eerlijk is – domweg omdat je te ver weg bent. Dus die grensrechter benadeelt er uiteindelijk zijn eigen ploeg mee, aldus mijn begeleider.

Sindsdien probeer ik in voorkomende gevallen een te gretig wapperende vlaggenist op die manier te tarten. En verder blijf ik bij protesten mijn mantra uitspreken: Ik ga ervan uit dat we allemaal even eerlijk zijn.

Robbert Minkhorst

Twitter: @IJC_mink #ikwordscheidsrechter

• r.minkhorst@mediahuis.nl