Scheidsrechters: wat drijft ze en wat kan de KNVB bijdragen?

Niet langer is de KNVB een organisatie die alleen maar planningen verstuurt, maar meer en meer wil het zich gaan manifesteren als een relatiegerichte organisatie. - Foto: KNVB Media

Hoe kunnen we ervoor zorgen dat de scheidsrechter een ambassadeur is van de KNVB richting haar leden en clubs en spelers van die clubs? Dat is de vraag waarover Marco Groen zich in de afgelopen maanden heeft gebogen. De KNVB’er sprak daarvoor met allerlei betrokkenen: van scheidsrechters tot docenten en arbitragemedewerkers van de steunpunten. Wat bleek? “We weten niet wat onze scheidsrechters drijft.”

Hoe de scheidsrechter zich als ambassadeur van de bond zou kunnen gedragen, daar is nooit een protocol voor geformuleerd

Het is een proces dat de laatste jaren is ingezet. Niet langer is de KNVB een organisatie die alleen maar planningen verstuurt, maar meer en meer wil het zich gaan manifesteren als een relatiegerichte organisatie. “Vroeger had de bond nauwelijks contact met de voetballers en verenigingen en was het allemaal zendingsgericht en logistiek van aard”, weet Groen.

Geen protocol

Nu het idee in de laatste jaren heeft postgevat dat dat anders moet, is er een groep van cruciaal belang geworden; de scheidsrechter. Wekelijks komen duizenden scheidsrechters namelijk wél direct in contact met de clubs. “Maar over hoe zij zich als ambassadeur van de bond zouden kunnen gedragen, daar is nooit een protocol of zelfs maar een gedachte over geformuleerd”, stelt de projectleider van ‘De ambassadeursrol van de scheidsrechter amateurvoetbal’. Daar komt nu verandering in. “Allereerst zijn we in gesprek gegaan met alle betrokkenen, zoals scheidsrechters, medewerkers KNVB, COVS, clubs, spelers en trainers, over wát die rol dan precies is, voordat we iets kunnen zeggen over hoe we hem effectiever kunnen maken.”

Eén van de thema’s die ontstaan is naar aanleiding van de eerste fase van het project is ‘de mens achter de scheidsrechter’. Uitmuntende kennis van de spelregels is een voorwaarde, maar bij het vervullen van een ambassadeursrol gaat het veel meer om houding en gedrag. “Scheidsrechters moeten trots kunnen zijn op het feit dat ze scheidsrechter en KNVB-official zijn. En ze moeten zich gewaardeerd voelen”, vertelt Groen. Het enige probleem; hoe weet je of ze zich gewaardeerd voelen? En vooral; worden ze op de juiste wijze gewaardeerd? Hier bleek nog nooit onderzoek naar te zijn gedaan. “We weten wel van de scheidsrechter wat ze wel en niet leuk vinden, maar altijd in relatie tot de wedstrijd. We weten weinig over waarom ze in eerste instantie besluiten om te gaan fluiten. We weten nauwelijks iets over de mens achter de scheidsrechter.”

De mens achter de scheidsrechter

Daar moest verandering in komen en om dat te realiseren werd er contact opgenomen met de Rijksuniversiteit Groningen (RUG). “Een student psychologie van de RUG gaat de komende maanden een onderzoek bij de KNVB uitvoeren om daar antwoorden op te vinden. Het onderzoek richt zich op de mens achter de scheidsrechter. We willen zogenaamde persona’s creëren; we willen weten wat hen drijft om te gaan fluiten.”

Iedere studie hierover ontbreekt vooralsnog. Niet alleen bij de voetbal, maar ook bij andere sporten

Met die informatie hoopt de KNVB een volgende stap te kunnen zetten op weg naar het samen verantwoordelijkheid dragen voor de wedstrijd en de wedstrijd tot een goed einde brengen. “Dat gaat beter als je samenwerkt, dan wanneer je top-down alleen maar opdrachten meekrijgt. Wij geloven dat een scheidsrechter vooral een goede ambassadeur kan zijn, wanneer hij gewaardeerd wordt én hij medeverantwoordelijk is. Dat voelt heel anders dan wanneer de KNVB de opdrachtgever is en hij of zij alleen maar de opdrachtnemer.”

Voordeel opdoen

Met de verkregen informatie over de intrinsieke motivatie van scheidsrechters kan de voetbalbond daarnaast ook weer haar voordeel opdoen bij werving van nieuwe scheidsrechters. “Dan weten we waar we op moeten inspelen. Misschien blijkt dat ze andere drijfveren hebben dan gedacht, bijvoorbeeld het ontwikkelen van leiderschapsvaardigheden.” Ondertussen kijken andere sportbonden geïnteresseerd mee, weet Groen. “Want iedere studie hierover ontbreekt vooralsnog. Niet alleen bij de voetbal, maar ook bij andere sporten.”

KNVB Assist Scheidsrechters KNVB Assist Scheidsrechters is het kennisportaal voor scheidsrechters.