Energiebesparingen

Bij duurzaamheid wordt vaak gedacht aan zonnepanelen en LED-verlichting, die grote investeringen vragen. Vaak worden eenvoudige maatregelen (quickwins) vergeten, maar deze kunnen al zorgen voor een groot resultaat en een grote besparing.

Quickwins zorgen voor een terugverdientijd die aantrekkelijk is voor jouw voetbalvereniging. Het woord zegt het zelf al: snelle winst. De quickwins zijn uitgewerkt per thema maar ook op terugverdientijd.Wil je als club aan de slag met verduurzaming van de accommodatie? Begin dan met een nulmeting. Op die manier breng je in kaart waar de kansen leggen en welke acties snel tot resultaat zullen leiden. Meten is weten.

Terugverdientijd: direct

Verwarming en isolatie

Inregeling van de verwarmingsinstallatie
Vaak staan CV-ketels en boilers op een hoge afgiftetemperatuur ingesteld, soms zelfs op 90 graden. Hierdoor presteert de ketel niet altijd optimaal. Een goede stap is een ketel op een afgiftetemperatuur van 60 graden in te stellen. Het kost de ketel minder energie om het water tot de ingestelde temperatuur te brengen.

Als de CV-ketel ouder is dan 2006 kan het al interessant zijn een nieuwe HR of meer duurzame ketel te nemen. Ketels na 2006 hebben een grote sprong gemaakt in rendement. Let op dat je niet ten onrechte een nieuwe ketel krijgt geadviseerd. Laat er een goede installateur naar kijken.
Installatie waterzijdig inregelen
De verwarmingsinstallatie bevat grote en kleine radiatoren die zich in grote en kleine ruimtes, dichtbij of veraf van de CV ketel bevinden. Als dit geheel niet goed op elkaar is afgestemd, krijgen sommige radiatoren te veel en andere te weinig doorstroming. Het gevolg is een onevenwichtige verdeling van de warmte, een hoger gasverbruik en er wordt onnodig veel water rondgepompt. De besparing ligt tussen één en vijf procent van het jaarlijkse gasverbruik.
Zet de verwarming lager of uit
In de praktijk blijkt dat de verwarming vaak onnodig aan staat. Dit is te voorkomen door de radiatorknoppen of de thermostaat beter zichtbaar te maken. Een temperatuurverlaging levert gemiddeld per graad Celsius een kostenbesparing van zes procent op. De thermostaat overdag een graad lager zetten, bespaart circa € 70, - per jaar.
Bewustwording
Organiseer een warme truiendag. Zo kan de verwarming een dag uitblijven en maak je leden bewust van het besparen van energie.

Energie - verlichting

Zet veldverlichting direct uit na gebruik
Als de veldverlichting na trainingen of wedstrijden niet meer wordt gebruikt, zet deze dan gelijk uit. Hiermee kan de vereniging al snel per dertig minuten enkele euro’s besparen. De verlichting wordt gemiddeld vier avonden gebruikt, dus dit bedrag kan behoorlijk oplopen.
Schakel verlichting van apparatuur volledig uit
Schakel de verlichting van koelkasten en frisdrankautomaten uit wanneer de kantine is gesloten. Op deze manier kun je tot € 20, - per jaar aan energiekosten besparen.
Draai tl-buizen uit
Soms is het lichtniveau ruim boven de arbonorm. In deze gevallen kan door het uitdraaien van TL-buizen simpel energie worden bespaard, terwijl er nog steeds voldoende licht is. Hiermee is een besparing mogelijk tot vijftig procent van het energieverbruik. Het berekenen van de verlichtingssterkte op de verschillende plaatsen vraagt in de praktijk tamelijk veel rekenwerk. Sommige leveranciers van armaturen verstrekken daarom tabellen met verlichtingssterkten voor diverse lichtbronnen met de daarbij behorende hoogten. Met deze tabellen kan op eenvoudige wijze de verlichtingssterkte in elk punt worden afgelezen.
Gebruik veldverlichting efficiënt
Ben je van plan ledverlichting langs het veld te plaatsen? Doe dat dan op de velden waar de meeste branduren zijn. Hiermee versnel je de terugverdientijd, omdat de zuinige lampen de branduren van de energie slurpende verlichting overnemen.
Let op je veldindeling
Kijk goed naar de indeling wanneer je de veldverlichting instelt. Met handig plannen kunnen de lampen eerder uit en bespaar je energie.

Energie - apparaten

Zet apparaten, zoals koffiemachines, drankkoelers en computers, ’s nachts en tijdens de zomer- en winterstop volledig uit
Automaten (frisdrank, koffie, chocolademelk, soep, snoep, waterkoeler) staan vaak continu aan. Dat zorgt voor onnodig energieverbruik. Zet apparaten dus uit buiten de openingstijden. Ook een tv die stand-by staat, blijft energie gebruiken. Denk ook aan geluidsboxen en andere randapparatuur. Het is een fabeltje dat het regelmatig aan- en uitschakelen van apparatuur extra energie kosten en invloed heeft op de levensduur. Er zijn handige stekkerdozen te koop, waarmee je met één druk op de knop alles uitzet.
Koppel de luchtbehandelingsinstallatie en de verwarming aan het alarm
Zodra het alarm wordt uitgeschakeld, en dus het gebouw in gebruik is, start de luchtbehandelingsinstallatie. Bij inschakelen van het alarm stopt de luchtbehandelingsinstallatie. De energie slurpende luchtbehandeling staat niet onnodig aan en daardoor kun je behoorlijk op energie besparen.
Zet ventilatie uit buiten gebruikstijden
Wanneer er geen behoefte aan ventilatie is, bijvoorbeeld wanneer er niemand in de ruimte of het gebouw is, kan de ventilatie uit. Dit spaart elektriciteit voor de ventilatoren en brandstof voor verwarming. Het levert toch snel enkele tientallen euro’s per jaar op. Sluit de ventilatie in de douches aan op een vochtsensor. Zo blijft deze nooit te lang afzuigen. De investering hiervoor is minimaal.
Koppel ventilator in toiletten aan de lichtschakelaar
Koppelen van de ventilator aan de lichtschakelaar van het toilet voorkomt dat de ventilator onnodig aanstaat. Met enige kennis over elektriciteitsaansluitingen is dit eenvoudig zelf te doen.
Apparatuur slimmer afstellen
Elektrische apparatuur kan vaak wat scherper worden afgesteld op het automatisch in stand-by stand vallen na een bepaald aantal minuten. Het uitzetten van apparatuur wanneer er niemand gebruik van maakt, kan zorgen voor energiebesparing. Denk aan computers en beeldschermen (helderheid).

Waterverbruik

Stimuleer korter douchen
Per douchebeurt twee minuten korter douchen levert al snel een besparing op van 25%. Deze besparing zit niet alleen in het verbruikte water, maar ook in het gas om het water te verwarmen. Stimuleer leden korter te douchen, betrek hen erbij en maak ze verantwoordelijk.

Warmhoud-apparatuur en koelingen

Zet de thermostaat van koelkasten niet lager dan 5 graden
De aanbevolen temperatuur van koelkasten is 4-6 graden. Bespaar energie door de thermostaat van koelkasten niet lager in te stellen dan 5 graden.
Plaatsing koelingen
Plaats koelingen in koele (maar niet gekoelde) ruimtes en niet naast de verwarming of de oven. Als een koelmeubel in een koele ruimte wordt geplaatst, kan dit een besparing op het elektriciteitsverbruik tussen tien en dertig procent opleveren. Let ook op dat de temperatuur in de ruimte niet onder het vriespunt komt, want dan gaat de koelkast kapot. Zet de koelkast of vriezer waterpas en zorg dat het rooster aan de achterkant vrij blijft. Als de koelkast scheef staat, kan door kieren koude lucht verloren gaan. Als de koelkast de warmte slecht kwijt kan, verbruikt hij meer energie.
Sluit koelingen en vrieskisten goed
Koelingen en vrieskisten met slecht sluitende deuren gebruiken meer elektriciteit dan koelingen en vrieskisten met goed sluitende deuren. Ook gaat de kwaliteit van de opgeslagen producten achteruit door de warmte en het vocht die iedere keer binnenkomt.
Het schoonhouden van koelkasten
Een condensor moet warmte uit de koel- en vriesruimten kunnen afgeven aan de omgeving. Als het condensoroppervlak vervuild raakt, vermindert de warmteafgifte en kan het energieverbruik van de condensor met tien procent toenemen. Maak de condensor jaarlijks schoon, zo wordt het energieverbruik laag gehouden.
Ontdooi vrieskasten regelmatig
Met het regelmatig ontdooien en schoonmaken van de vrieskist voorkom je ijsvorming. Door ijsvorming in de vriezer of koelkast moet het apparaat meer moeite doen de inhoud koud te houden. Dit verhoogt het energieverbruik aanzienlijk. Tevens kunnen er in het ijs bacteriën en schimmels groeien.
Zet warmhoudapparatuur niet onnodig aan
De meeste warmhoudapparatuur voor etenswaren heeft een korte opwarmtijd. Schakel deze apparatuur dus kort van te voren in en schakel apparatuur uit als er geen producten meer in de warmhoud-kasten liggen. Schakel apparatuur in de keuken alleen in wanneer dat nodig is. Voorkom dat de frituurpan om acht uur ’s ochtends al aangezet wordt. Neem dit op in werkinstructies.
Gebruik van magnetron
Het gebruik van een magnetron wordt nog weleens onderschat, zorg dat je relatief kleine etenswaren opwarmt in een magnetron en niet de oven. Probeer tevens de ontdooistand zo veel mogelijk te vermijden. Leg het eten in de koelkast, daar ontdooit het product ook. De kou die hierbij vrij komt helpt de koelkast met koelen, wat voordelig is op de energierekening.

Terugverdientijd: 0 tot 2 jaar

Verwarming en isolatie

Digitale thermostaat
Door met een digitale thermostaat de temperatuur in de clubgebouwen te regelen kan worden bespaard op de stookkosten. Een digitale thermostaat is verkrijgbaar vanaf € 50, -. De thermostaat overdag een graad lager zetten, bespaart circa € 70, - per jaar. Ook aan te raden is een thermostaat waarin je weekprogramma’s kunt instellen. Zo bepaal je per dag hoe hoog de temperatuur moet staan. Zet de temperatuur altijd enkele graden lager dan je gewend bent in huis. Apparatuur wekt ook warmte op en in drukke ruimtes zorgt de lichaamstemperatuur van de aanwezige mensen dat het vanzelf warmer wordt.
Thermostaat met smartphoneverbinding via app
Met een app op je smartphone kun je vanuit huis de thermostaat bedienen. Handig voor als een wedstrijd niet doorgaat of als er ineens een vergadering in de kantine is. Ook kun je voor elke ruimte een aparte temperatuur instellen. Een thermostaat met smartphoneverbinding via een app kost circa € 150,- en na één winter zijn deze kosten al terugverdiend. Honeywell is een aanbieder hiervan.
Radiatorfolie
Bij radiatoren gaat veel warmte verloren richting de buitenmuren of ramen. Met plaatsing van radiatorfolie op de achterkant van de radiator of op de muur erachter, straalt de warmte direct de kamer in. Radiatorfolie bespaart circa 15 m3 aardgas per jaar per vierkante meter. Dat is circa €10, - per vierkante meter.
Kieren & naden dichten
Het isoleren van kieren en naden met tochtstrippen, deurrubbers, PUR-schuim, kit of ander materiaal, is een kleine klus met groot effect. Kieren tussen kozijn en muur van binnenuit dichten met bijvoorbeeld elastisch blijvende kit. Voor ramen en deuren zijn banden, strips of tochtprofielen te gebruiken. Borstels kunnen worden toegepast aan de onderzijde van (schuif)deuren. Met het isoleren van kieren bespaart de vereniging circa vijf tot vijftien procent op het jaarlijkse gasverbruik.
Maak gebruik van een deurdranger
Deuren tussen ruimtes die van temperatuur verschillen, moeten bij voorkeur snel worden gesloten. Voorzie ze van een deurdranger. Deurdrangers zijn verkrijgbaar vanaf € 20, -. Met een deurdranger gaan deuren automatisch dicht. Hiermee is een besparing mogelijk tot gemiddeld € 230, - per jaar.
Leidingen isoleren
Pak de leidingen in met speciale isolatiehoezen. Dit is simpel, goedkoop en kan behoorlijk wat aan m3 aan aardgas besparen. Bijkomend voordeel is dat het warme water eerder op temperatuur is waardoor je minder verspilling van water hebt.
Een pompschakelaar voor de vloerverwarming
Het komt geregeld voor dat de pomp van vloerverwarmingssystemen in kantines en kleedkamers 24 uur per dag en zeven dagen in de week actief is. Dit is eenvoudig op te lossen door er een pompschakelaar tussen te zetten.

Energie - verlichting

Aanwezigheidsdetectie of tijdschakelaar op verlichting
Door middel van aanwezigheidsdetectie/bewegingsmelders in (bijvoorbeeld) kleedkamers, toiletten en bestuurskamers, brandt de verlichting alleen wanneer dat echt nodig is. Dit komt doordat het systeem registreert wanneer er mensen in de ruimte zijn. Tegenwoordig zijn er hiervoor plug-and-play systemen, waarvan de installatie eenvoudig en zonder veel werk door een monteur kan worden verricht. Bewegingsmelders zijn verkrijgbaar vanaf € 15, -. Afhankelijk van de ruimte en het gebruik kan de besparing met deze detectie oplopen tot negentig procent
Vervang oude verlichting voor LED verlichting
De halogeen-, gloei- en TL-lampen kun je vervangen door energiezuinige alternatieven. Zo heeft LED een lager energiegebruik en een langere levensduur. De huidige armaturen kunnen vaak gehandhaafd blijven, waardoor de installatie zeer eenvoudig is. Je kunt dit zelf doen of laten uitvoeren door een installateur. LED lampen verbruiken negentig procent minder energie dan halogeenspot en gloeilampen en 60% minder energie dan TL-buizen en spaarlampen.
Kijk kritisch naar onnodig verbruik
Vervang of verwijder lampen die overbodig zijn of veel energie verbruiken.

Waterverbruik

Waterbesparende kranen
Gemiddeld wordt tijdens het handen wassen ongeveer vier liter drinkwater verbruikt. Met een sensorkraan kun je twee liter water per keer besparen.
Waterbesparende douchekoppen
Het waterverbruik tijdens het douchen is circa 8,7 liter per minuut. Een waterbesparende douche verbruikt 6,9 liter per minuut. Door het gebruik van een waterbesparende douchekop is een besparing mogelijk tot twintig procent van de kosten. Er zijn waterbesparende douchekoppen verkrijgbaar vanaf € 10, -.
Bespaar op warm water bij douchen
Na de trainingen of wedstrijden wordt bij het douchen vaak veel water verbruikt. Je kunt water en energie besparen door het installeren van doorstroombegrenzers. Doorstroombegrenzers, verkrijgbaar vanaf € 5, -, laten een beperkte hoeveelheid water door en zijn eenvoudig te installeren tussen douchekraan en doucheslang. De gemiddelde terugverdientijd van een doorstroombegrenzer ligt wanneer er wekelijks honderd mensen een douche nemen, lager dan een jaar. Perfect voor voetbalverenigingen, gezien het groot aantal douchegebruikers.
Bespaar op warm water bij stoken
Door het plaatsen van een tijdschakelaar op de boiler/ warmwaterschakeling kan je ervoor zorgen dat er zo min mogelijk gas wordt verspeeld. Deze schakelaar voorkomt dat het water verwarmd wordt op tijden dat er geen vraag naar is. De pomp verwarmt slechts één keer per dag op een vast tijdstip. Zo is er voldoende warm water wanneer er vraag naar is. Eenvoudig te regelen (via de cv-installateur) en het levert een flinke besparing op de gasrekening op.
Gebruik van een pelletkachel
Wanneer de club te maken krijgt met defecte verwarmingsketels voor tap- en douchewater is er de mogelijkheid over te stappen op een pelletkachel van 16 kW, inclusief een extra voorraadvat. Gedurende de dag zorgt de pelletkachel ervoor dat er op een zeer zuinige manier voldoende warm water wordt gebufferd voor trainings- en wedstrijdmomenten. De kachel is laag in CO2-uitstoot. Dit resulteert dat de aanschaf ervan volledig onder de subsidieregeling van de overheid valt.
Onderhoud kranen en toiletten
Door het opstellen en uitvoeren van een onderhoudsplan kun je waterverlies en, in het geval van warm water, energieverlies voorkomen. Een kraan die tien druppels per minuut lekt, veroorzaakt per jaar een verlies van ongeveer 2.000 liter. Een toilet dat een halve liter water per minuut verliest, zorgt voor een dagelijkse waterverspilling van 720 liter. Per jaar loopt dit op tot een verspilling van meer dan 260.000 liter. 260.00 liter staat gelijk aan circa € 350, - per jaar.
Waterbesparing bij toiletreservoirs
Er zijn verschillende eenvoudig toe te passen mogelijkheden voor het besparen van water bij bestaande toiletreservoirs. Door de vlotter lager af te stellen, wordt er per spoelbeurt minder water gebruikt. Ook met een waterstop (vanaf € 10, -) in het toilet, bespaart de vereniging water. Dit is een gewichtje dat je aan het spoelmechanisme kunt hangen en dat de spoeling stopt bij het loslaten van de knop. Een waterstop bespaart vijftig procent water. Het plaatsen van een spoelonderbreker (vanaf € 7, -) zorgt ervoor dat de gebruiker de spoeling voortijdig kan stoppen door de spoelknop nogmaals in te drukken.
Watertemperatuur
Zet watertemperaturen van het douchewater een graad lager. Niemand merkt er iets van. Dit scheelt weer in de opwarmkosten van het water.

Energiemonitoring

Energiemonitoring
Door energiemonitoring krijg je inzicht in zowel de grote verbruikers als de stille verbruikers van de vereniging. Energiemonitoring zorgt voor bewustwording en gedragsverandering. Dit kan leiden tot een enorme besparing op de energiekosten, meestal tussen de tien en vijftien procent.
Slimme meter
Een slimme meter is een nieuw type meter in de meterkast. Deze meter geeft circa zes keer per jaar de meterstanden op een veilige manier automatisch door aan de netbeheerder. Allereerst zorgt de slimme meter ervoor dat consumenten niet meer zelf meterstanden hoeven door te geven. Ten tweede geeft de slimme meter beter inzicht in het energieverbruik. Zo wordt bijvoorbeeld zichtbaar waar energie wordt verbruikt zonder dat de consument het doorheeft. De slimme meter haalt het werk uit handen van de vereniging en biedt tegelijkertijd allerlei mogelijkheden.
Verbruik stabiliseren
Laat een trafo in de meterkast bouwen die de pieken van het verbruik stabiliseert. Hierdoor is het mogelijk om de aansluiting van 120 Ampère naar 80 Ampère te verlagen.

Inkoop

Groene stroom
Groene stroom is geproduceerd uit eindeloos hernieuwbare energiebronnen zoals wind en zon. Landelijk zijn er verschillende initiatieven voor collectieve inkoop. Verenigingen kunnen zich hierbij aansluiten en profiteren van de gezamenlijke inkoop. In sommige gevallen kunnen leden ook meeprofiteren en de energie bij de vereniging inkopen. Overstappen is geheel kosteloos als de vereniging een overeenkomst van onbepaalde duur heeft. Wanneer de overeenkomst afgesloten is voor bepaalde tijd en je wilt deze tussentijds opzeggen, dan kunnen hier kosten bijkomen. De energiebesparing kan bij collectieve inkoop oplopen tot vijftien procent.
Overstappen
In Nederland mag men zelf bepalen van wie je gas of stroom ontvangt. De vereniging kiest de leverancier die het beste bij de vereniging past. Is het energiecontract verlopen, ben je niet tevreden over je huidige leverancier, kun je goedkoper energie ontvangen, stap dan over.

Let op: Het is over het algemeen voordeliger over te stappen als het eind van het contract in zicht komt. Dit komt omdat de leveranciers na afloop van het contract de tarieven omzetten naar hogere, variabele tarieven. Des te hoger het verbruik, hoe groter de besparing en het voordeel bij een overstap.

Terugverdientijd: 2 tot 5 jaar

Verwarming en isolatie

Isolatie
Vaak zijn de gebouwen verouderd, hierdoor gaat veel warmte verloren. Door isolatie (dak, muren, vloer en ramen) kan de vereniging jaarlijks vele honderden euro’s besparen.
Vervang enkel glas voor dubbel glas
Dubbel glas is voor verenigingen vaak het meest rendabel. Met dubbelglas bespaar je 16 m3 aardgas per m2 vervangen glas per jaar.
Vloerverwarming
Vervang de pompen in de ketel of groepsverdeler van de vloerverwarming door een A-label toerengeregelde pomp. Aanschaf en montage circa €250,-. De terugverdientijd is circa twee jaar.
Groen dak
Door een dakbedekking van een plat of licht hellend dak aan te brengen ontstaat een natuurlijk isolerend effect. Dit zorgt voor een natuurlijke koeling in de zomer en warmtebehoud in de winter. Daarnaast is zo’n ‘groen dak’ een duurzaam alternatief. Het vermindert de uitstoot van schadelijke CO2-stoffen en reduceert atmosferisch fijnstof.

Energie - verlichting

Schakel buitenverlichting aan op een schemerschakelaar en bewegingssensor
Wanneer buitenverlichting in de nachtelijke uren is gewenst, bijvoorbeeld voor inbraak- en vandalismepreventie, kun je energie besparen door deze verlichting te schakelen met een schemerschakelaar en een bewegingssensor. Het terrein wordt dan alleen verlicht wanneer onvoldoende daglicht beschikbaar is én iemand in de nabijheid van de bewegingssensor is. Een bijkomend voordeel hiervan is het 'afschrikeffect' voor onbevoegden.
Led-ready
Kijk tijdens renovaties van de accommodatie ook naar ledverlichting rondom de velden. Het is mogelijk om de lichtmasten ‘Led-ready’ te maken, ondanks dat je nog gebruik maakt van traditionele armaturen.

Waterverbruik

Waterbesparende urinoirs
Verminder het gebruik van spoelwater door het installeren van een urinoir in plaats van een normaal toilet. Kies voor een urinoir met een elektronische spoeling. De spoeling wordt door een detectiegebied in werking gesteld. Doordat de waterhoeveelheid van te voren is ingesteld, valt er veel water te besparen. De besparing ligt tussen de dertig en tachtig procent, afhankelijk van het urinoir. Een urinoir gebruikt tot zes liter water per spoelbeurt en levert een besparing van circa drie tot negen liter op ten opzichte van een closet zonder spoelonderbreking.

Warmhoudapparatuur en koelingen

Kleinere, energiezuinige koelingen
Veel voetbalverenigingen hebben grote (open) koelinstallaties. Investeer in kleinere, energiezuinige koelingen en vul deze vaker bij. Apparaten met een zuinig energielabel zijn vaak iets duurder in de aanschaf, maar goedkoper in het gebruik. Dit levert op den duur een besparing op aan energiekosten. De meerkosten van de zuinigste variant ten opzichte van de minst zuinige variant zijn vaak binnen vijf jaar terugverdiend. Verkoop van de oude koelinstallatie kan de kosten van de investering verminderen.

Er is iets mis gegaan.

Nieuws

Oranje

Ontdek voetbal

Competities

Clubondersteuning

Opleidingen

Meer van de KNVB

Nieuws

Laatste nieuws

Jacob Rasmussen staat twee duels aan de kant

Pol van Boekel fluit topper in Amsterdam

Christiaan Bax stopt als scheidsrechter betaald voetbal

Landelijk

Districten

Oranje

Nederlands elftal

OranjeLeeuwinnen

Jong Oranje

Jeugdteams mannen

Jeugdteams vrouwen

Zaalvoetbal

Supporters

Ticketshop

Ontdek voetbal

Zaalvoetbal

Voetballen buiten de vereniging

Overige informatie

Ga voetballen!

Ik word scheidsrechter!

Ik word trainer-coach!

Ik word bestuurder!

Competities

Eredivisie

Pure Energie Eredivisie Vrouwen

Overige competities

Eredivisie Zaalvoetbal

Competitiezaken

Voetbal.nl

Clubondersteuning

Bestuurder

Scheidsrechter

Trainer & hoofd opleiding

Wedstrijdsecretaris

Rinus

Eén Tweetje

Bestuurscoaching

Opleidingen

Voor trainers/coaches

Voor arbiters

Overige opleidingen

KNVB Dugout

Meer van de KNVB

Organisatie

KNVB Contact

Coronavirus

Maatschappelijke projecten

KNVB Campus

Partners

Beleidsthema's

Werken bij de KNVB

Overige

KNVB Campus

KNVB Expertise

Energiebesparingen

Terugverdientijd: direct

Verwarming en isolatie

Energie - verlichting

Energie - apparaten

Waterverbruik

Warmhoud-apparatuur en koelingen

Terugverdientijd: 0 tot 2 jaar

Verwarming en isolatie

Energie - verlichting

Waterverbruik

Energiemonitoring

Inkoop

Terugverdientijd: 2 tot 5 jaar

Verwarming en isolatie

Energie - verlichting