Column Jan Dirk van der Zee (02): Een echte vrijwilliger

Foempa Daals heette eigenlijk Theo, maar dat wist bijna niemand meer. Zijn alias had hij te danken aan de trombone die hij blies bij de fanfare. Foempa was dag en nacht op de voetbalvereniging.

Hij maaide het gras, trok de lijnen, zorgde voor de ballen, hield de kleedkamers schoon, zamelde oud papier in, hing de netten af, hees op wedstrijddagen de clubvlag en bediende daarna de stereo-installatie met hemeltergende marsmuziek. Foempa runde de club alsof het zijn eigen winkel was. Heel normaal vonden we dat.

Sinds mijn aantreden als directeur amateurvoetbal bij de KNVB, vraag ik me dikwijls af hoe we in de komende jaren nieuwe vrijwilligers moeten gaan aantrekken

Foempa schoot door mijn gedachten, toen ik afgelopen weekend bij de kampioenswedstrijden was in Maassluis en Lienden. Honderden vrijwilligers zag ik in de hitte hun werk doen en zorgen voor een fantastische voetbalsfeer. Gek genoeg zie je op dat soort momenten pas hoe bijzonder het is wat deze liefhebbers voor hun club over hebben. Vrijwillig. Zonder een eurocent vergoeding. De jeugd is namelijk niet meer te porren voor vrijwilligerswerk en ouders van voetballende kinderen hebben het (vaak) te druk.

Best zorgwekkend. Sinds mijn aantreden als directeur amateurvoetbal bij de KNVB, vraag ik me dikwijls af hoe we in de komende jaren nieuwe vrijwilligers moeten gaan aantrekken. Voorzitters en penningmeesters zullen we nog wel vinden, maar of dit lukt met kantinemedewerkers, limonadeschenkers, verzorgers, lijnentrekkers, vlaggers, coaches en elftalbegeleiders waag ik te betwijfelen. Tijdens de competitie komen we nu al regelmatig handjes tekort en ons bestand van een half miljoen medewerkers vergrijst in ras tempo. Feitelijk draaien we op vijftigplussers.

Volgens sommigen is een verplichtstelling van vrijwilligerswerk het ei van Columbus. Zodra je een kind inschrijft bij een voetbalvereniging, weet je dat je mee moet helpen bij de club. Doe je dat niet, dan is er helaas geen plek meer voor je zoon of dochter.

Twijfelachtig. Kinderen mogen nooit de dupe worden. Bovendien zit de kracht van het amateurvoetbal niet in dwangmiddelen, maar in al die vrijwilligers die met hart en ziel hun werk doen.

Daarom ligt de oplossing misschien wel bij de vrijwilliger zelf. Een echte vrijwilliger zou in feite voor zijn opvolging moeten zorgen, zoals een ondernemer de opvolger in het bedrijf regelt. Iemand die dezelfde passie heeft, maar met een frisse blik naar de dingen kijkt en wil verbeteren en vernieuwen.

Een echte vrijwilliger zou voor zijn opvolging moeten zorgen, zoals een ondernemer de opvolger in het bedrijf regelt

Tegelijkertijd zal de KNVB moeten werken aan andere vormen en mogelijkheden voor vrijwilligerswerk. Veel flexibeler en met meer vrijheid. Mensen willen namelijk nog wel meehelpen, maar niet meer zo lang en intensief als de generatie vrijwilligers van vandaag de dag. Het liefst worden ze opgeroepen wanneer dat echt nodig is, in plaats van elke week te hoeven opdraven.

Niks voor Foempa. Hij leefde voor de club en zwoegde zwijgzaam voor de vereniging en de liefde voor het voetbal. Wat zou het mooi zijn, als we dat meer zouden gaan waarderen.

In welke vorm dan ook.